Agencija za civilno vazduhoplovstvo je usvojila Izvještaj o događajima za 2024. godinu, čiji je cilj poboljšanje sigurnosti vazdušnog saobraćaja, promocija mjera sprečavanja ponavljanja događaja od značaja za sigurnost, kao i jačanje sigurnosne kulture.
Prijavljen je 451 događaj u crnogorskom vazdušnom prostoru tokom prošle godine, kao i u inostranstvu, ukoliko su u njima učestvovali vazduhoplovi iz civilnog registra u Crnoj Gori. Od toga, jedan je klasifikovan kao nesreća bez stradalih ili ozbiljno povrijeđenih, što predstavlja smanjenje u odnosu na prethodnu godinu. Radi se o događaju u generalnoj avijaciji, u kojem je učestvovala jedrilica.
Na svjetskom nivou je došlo do potpunog oporavka vazdušnog saobraćaja, što pokazuje rast od 3,8% u 2024. u odnosu na predpandemijsku 2019. godinu.
Kada se radi o nivou vazdušnog saobraćaja iznad terotorija Crne Gore i Srbije (vazdušni prostor u kome SMATSA pruža uslugu kontrole letenja), obim saobraćaja je na oko 129% u poređenju sa 2019, što je jasan indikator oporavka vazdušnog saobraćaja. Tokom prethodne godine, došlo je do rasta od oko 9,5% u poređenju sa 2023.
Rekordan broj operacija je zabilježen na Aerodromu Podgorica, odnosno lani ih je bilo za oko 7,5% više u odnosu na 2019. godinu. Aerodrom Tivat nastavlja oporavak od posljedica pandemije i bilježi rast broja operacija od 18,5% u odnosu na 2023. godinu, te je na nivou od 92,3% u odnosu na rekordnu 2019. godinu.
Dodatno, ukazujemo da je najviše prijavljenih događaja u 2024. iz tri kategorije:
Kategorija OTHR (other), koja uključuje sve događaje koji se ne mogu svrstati u neku od unaprijed određenih kategorija, a izdvajaju se događaji povezani sa nestabilnim prilazima - UNST.
BIRD (birdstrikes) - događaji kolizije ptice i vazduhoplova. Povećano prisustvo ptica je, između ostalog, uslovljeno osobenostima lokaliteta u blizini međunarodnih aerodroma (priroda, rezervati, kanjoni rijeka, velika površina pod vinogradom i sl), ali i činjenicom da je Crna Gora na migracionom koridoru ptica na pravcu sjever - jug, kao i problemom divljih deponija i nekontrolisanog odlaganja smeća koje predstavlja izvor hrane za ptice.
SEC (security) - događaji povezani sa bezbjednošću vazdušnog saobraćaja, gdje se izdvaja značajan broj prijava ometanja laserom.
Kod ostalih kategorija događaja, analizom prijava uočeno je da pojedini mogu biti učestaliji tokom jedne godine. Primjera radi, na oba aerodroma u 2023. godini je bilo 4 događaja izlivanja goriva na odušku aviona kod različitih operatora, kojih nije bilo u 2022, ni u 2024. godini. Zbog toga se konstantno mora pratiti kod svih događaja da li su u pitanju pojedinačni incidenti ili učestaliji trend, kada može biti potrebna pravovremena reakcija sa odgovarajućim mjerama.
U svakom slučaju, događaji tipa MAC, NAV, WSTRW, ARC, MED, kao i ostali, imaju stabilne trendove. Analizirajući i druge kategorije u prijavljenim događajima, identifikovan je relativno stabilan trend događaja koji se odnose na tehničku ispravnost vazduhoplova (ali bez uticaja na sigurnost letenja), vanredne situacije zbog zdravstvenog stanja putnika (medical), događaji kategorije WILD, WSTRW, MAC, NAV, ARC, MED događaji i sl.
U cilju podizanja nivoa sigurnosti, Agencija sprovodi niz promotivnih aktivnosti, među kojima se tokom 2024. godine ističe organizacija stručne radionice iz oblasti jedriličarstva u kojoj su učestvovali predstavnici svih aeroklubova iz Crne Gore, kao i radionica „Mass & Balance Workshop“.
Na osnovu svega navedenog, može se smatrati da je sigurnost vazdušnog saobraćaja u Crnoj Gori na zadovoljavajućem nivou, pri čemu je neophodno da vazduhoplovni subjekti realno sagledavaju trendove sopstvenih operacija, identifikuju opasnosti i analiziraju rizike te preduzimaju mjere za njihovo umanjenje.
Agencija će instrumentom redovnog nadzora i inspekcija nastaviti da provjerava i utvrđuje stepen primjene navedenog, kao i postupanje vazduhoplovnih subjekata u skladu sa pozitivnim trendom sopstvenih operacija i identifikovanim opasnostima.
